Theo quy định của pháp luật Việt Nam, độ tuổi được phép quan hệ tình dục tự nguyện không chỉ dựa trên sự đồng thuận mà còn phải tuân thủ các quy định về tuổi hợp pháp và khả năng nhận thức pháp lý. Cụ thể:

1. Độ tuổi hợp pháp trong quan hệ tình dục:

Theo Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017:

• Điều 145 quy định rằng từ đủ 16 tuổi trở lên, một người mới có thể tự nguyện quan hệ tình dục mà không bị coi là vi phạm pháp luật. 

2. Điều kiện về độ tuổi của đối tác:

• Đối với người từ 13 đến dưới 16 tuổi: Pháp luật Việt Nam coi hành vi quan hệ tình dục với người trong độ tuổi này là hành vi phạm tội, dù có sự đồng thuận hay không, vì pháp luật coi họ chưa đủ khả năng nhận thức về hành vi và hậu quả của nó.
• Đối với người dưới 13 tuổi: Mọi hành vi quan hệ tình dục với người dưới 13 tuổi đều bị coi là hiếp dâm trẻ em và sẽ bị xử lý hình sự rất nghiêm khắc.

3. Các điều kiện khác cần lưu ý:

• Tuổi của các bên tham gia: Pháp luật Việt Nam yêu cầu cả hai bên tham gia hành vi quan hệ tình dục phải đạt độ tuổi nhất định và phải có khả năng nhận thức, đặc biệt là đối với các hành vi với người dưới 18 tuổi.
• Sự đồng thuận không phải là yếu tố duy nhất: Một trong những yếu tố quan trọng là người tham gia phải có đủ khả năng về mặt tâm lý và pháp lý để hiểu rõ về hành vi của mình và hậu quả của nó.

Kết luận:

• Từ đủ 16 tuổi trở lên là độ tuổi được pháp luật Việt Nam công nhận cho việc quan hệ tình dục tự nguyện mà không vi phạm các quy định về tội phạm tình dục. Tuy nhiên, đối với người dưới 16 tuổi, việc quan hệ tình dục dù có sự đồng thuận hay không đều bị xem là vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý hình sự.

Theo Bộ luật Hình sự 2015, Điều 145 quy định về tội danh "giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi".

Cụ thể:

• Người đủ 18 tuổi trở lên nếu giao cấu hoặc có hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi dù có sự đồng thuận vẫn bị coi là phạm tội, với mức hình phạt tù từ 01 đến 05 năm.
• Người dưới 18 tuổi quan hệ tình dục tự nguyện với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội danh này.

Các khung hình phạt tăng nặng:

• Phạt tù từ 03 đến 10 năm nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp:
• Phạm tội nhiều lần hoặc với từ 2 người trở lên.
• Có hành vi mang tính chất loạn luân.
• Làm nạn nhân mang thai.
• Gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe với tỷ lệ từ 31% đến 60%.
• Phạm tội với người mình có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục.
• Phạt tù từ 07 đến 15 năm nếu:
• Gây tổn thương cho nạn nhân với tỷ lệ trên 61%.
• Phạm tội trong khi biết mình đang nhiễm HIV.

Ngoài ra, người phạm tội có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 đến 05 năm.

Quan hệ với người dưới 13 tuổi

Theo Bộ luật Hình sự, việc quan hệ tình dục với người dưới 13 tuổi, dù tự nguyện hay cưỡng ép, đều bị xem là tội hiếp dâm trẻ em và bị xử lý hình sự trong mọi trường hợp. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng, gây tổn hại lớn đến sức khỏe, tâm lý và tương lai của trẻ em.

• Người từ đủ 14 tuổi trở lên khi thực hiện hành vi này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
• Người dưới 14 tuổi quan hệ với người dưới 13 tuổi sẽ không bị xử lý hình sự, theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự.

Trẻ em là nhóm cần được bảo vệ đặc biệt, do đó mọi hành vi xâm phạm tình dục trẻ em đều bị pháp luật nghiêm trị, nhất là với người dưới 13 tuổi.

​

Như vậy, khi quan hệ tình dục với người chưa đủ 16 tuổi thì dù có tự nguyện hay không đều phải chịu trách nhiệm hình sự.